స్వాతంత్య్రానికి పూర్వం బ్రిటిష్‌ పాలన కాలంలో, స్వాతంత్య్రం వచ్చిన తర్వాత దేశంలో ఎన్నో కార్మిక చట్టాలు చేశారు. భారత రాజ్యాంగంలోని ప్రాథమిక హక్కులు, ఆదేశిక సూత్రాల్లో ఎన్నో ప్రకరణలు కార్మికుల సంక్షేమం గురించి తెలుపుతున్నాయి. పౌరులందరికీ సాంఘిక, ఆర్థిక, రాజకీయ న్యాయాన్ని అంతస్తుల్లో, అవకాశాల్లో సమానత్వాన్ని చేకూర్చడానికి, వారందరిలో వ్యక్తి గౌరవాన్ని పెంపొందించాలి అనే కోణంలో చట్టాల రూపకల్పన చేశారు. కానీ గత కొన్ని సంవత్సరాలుగా కార్మికుల సంక్షేమం ప్రభుత్వ బాధ్యత కాదన్నట్లు కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు భావిస్తున్నాయి. ప్రాథమిక హక్కులు కార్మికుల సంక్షేమంచట్టం ముందు అందరూ సమానులేనన్న అంశాన్ని ఉల్లంఘిస్తున్నారు. పౌరులను జాతి, మత, కుల, లింగ, పుట్టుక, వారసత్వ, స్థిరనివాస ప్రాతిపదికన వివక్ష చూపరాదు. సంఘాలు, సంస్థలు స్థాపించుకోవడం, ప్రతి వ్యక్తి సర్వతోముఖాభివృద్ధి, ఉన్నతిని సాధించడానికి, సామాజిక, ఆర్థిక, రాజకీయ, సాంస్కృతిక రంగాల్లో తగిన సహకారం అందించ డానికి, అవసరమైన సంఘాలు, సహకార సంఘాలు, సంస్థలు స్థాపించుకోవచ్చు. కర్మాగారాలు మొదలైన వాటిలో బాలకార్మిక వ్యవస్థ నిషేధం అని చెప్తున్నా 14 ఏండ్ల లోపు బాలబాలికలకు గనులు, పేలుడు పదార్థాల తయారీ వంటి ప్రమాదకర ప్రదేశాల్లో పని చేయించడం సాధారణ మైంది. వ్యక్తుల మధ్య ఆదాయ అసమానతలు, హోదాల్లో అంతరాలు, వివిధ వృత్తులు, వివిధ ప్రాంతాల్లో నివసిస్తున్న వ్యక్తుల మధ్య ఉన్న ఆర్థిక, పని, ఉద్యోగ అవకాశాల్లోని అసమానతలు తగ్గింపునకు ప్రభుత్వం కృషి చేయాలి. అయితే చట్టంలోని ప్రకరణలు ఎక్కడా అమలు కావడం లేదు. సంపద కొద్దిమంది చేతుల్లో కేంద్రీకృతం కాకుండా చూడటం ప్రభుత్వ విధి. కానీ అంతకు విరుద్ధంగా సంపదను కొద్దిమందికి కట్టబెట్టడంలో ప్రభుత్వం మునిగి ఉంది. కార్మిక సంక్షేమం సాంఘిక సంక్షేమంలో భాగం, సహేతుకంగా కార్యాచరణ. ఇది విస్తృత క్షేత్రాన్ని కవర్‌ చేస్తుంది. సంక్షేమరాష్ట్రం పరిపూర్ణతపని సంక్షేమ హేతుబద్ధతకు కొత్త కొలమానాలను జోడిరచింది. మారు తున్న పరిస్థితి ప్రత్యేక సామర్థ్యాలు, జ్ఞానం మొదలైన వాటికి సంబంధించిన పనికోసం కొత్త ఇబ్బందులను ఎదుర్కొంటోంది. వివిధ దేశాలలోని నిపుణులతో పోలిస్తే భారతీయ కార్మికులు ఎక్కువ పని గంటలు, తక్కువ వేతనాలు, పేద జీవన పరిస్థితులు కారణంగా తక్కువ ఉత్పాదకత కలిగి ఉంటారు. ఫ్యాక్టరీలలో కార్మికుల శ్రేయస్సు, భద్రతా చర్యలు నాసిరకంగా ఉన్నాయి. పర్యావరణ మార్పులు, అజ్ఞానం, రోజువారీ సౌకర్యాల కోసం నిరీక్షణ, పేలవమైన పని పరిస్థితులు ప్రతికూల ప్రభావాన్ని చూపుతున్నాయి.
అవాంఛనీయ వాతావరణంలో కార్మికులు కష్టపడి పని చేస్తున్నారు. ఇన్ని చట్టాలు వచ్చినా కార్మికుల సంక్షేమం అందని ద్రాక్షగా ఉంది. తొంభై ఐదు శాతం అసంఘటిత రంగంలోనే పనిచేస్తున్నారు. రవాణా, వ్యవసాయ రంగం, పెట్రోల్‌ బంకులు, టింకరింగ్‌, వెల్డింగ్‌, ప్లంబింగ్‌, ఎలక్ట్రిషియన్‌, మోటార్‌ మెకానిక్‌లకు కార్మిక చట్టాలు, పనిగంటలు వర్తించవు. భద్రతా చర్యలు అసంపూర్తిగా ఉంటున్నాయి. రహదారి, రవాణా రంగాలు దేశ ప్రగతికి అత్యంత ముఖ్యమైనది, రవాణా, మౌలిక సదుపాయాలు దేశ పురోగతి, సామర్థ్యాన్ని పెంచుతాయి. రవాణా రంగంలో పనిచేసే కార్మికుల పరిస్థితి మరింత దారుణంగా ఉంది. ప్రతి టోల్‌గేట్లో రవాణా బండి వెళ్లాలంటే కనీసం మూడు వందల తక్కువ కాకుండా రుసుము ఉంటుంది. దేశంలో కోటి వాహనాలు వెళుతున్నా, ఎక్కడా దప్పిక అయితే కనీసం గుక్కెడు నీళ్లు ఇచ్చే టోల్‌ ప్లాజాలు లేవు. రవాణా రంగ కార్మికుడు జీవితమంతా గుట్కా, ఖైనీ, పాన్‌ పరాగ్‌, బీడీ, సిగరెట్‌తో పొగచూరి పోయింది. వీరు ప్రమాదాల బారినపడి అంగవైకల్యం లేదా ప్రాణంపోతే బీమా, కాంపెన్సేషన్‌ కోసం సంవత్సరాలు ఎదురు చూడాలి.
చాలా సంస్థలలో లాభదాయకతను తీసుకురావడంలో కార్మికుడు కీలక పాత్ర పోషిస్తున్నాడు. ఆర్థిక స్థోమత పరిమితులకులోబడి పనిచేసే హక్కు, విద్య నేర్చుకొనే హక్కు కల్పించాలి. నిరుద్యోగులకు, వృద్ధులకు, వికలాంగులకు, అణగారిన వర్గాలకు సహాయాన్ని అందించాలి. ప్రజలకు పనిచేసే, ప్రభుత్వ సహాయాన్ని పొందే హక్కు కల్పించాలి. స్త్రీలకు ప్రసూతి సౌకర్యాలు అందించడం, కార్మికులకు పనిచేసే ప్రదేశాల్లో, పనులను చేయించటంలో న్యాయ, ధర్మబద్ధమైన వాతావరణాన్ని ప్రభుత్వం కల్పించాలి. కార్మికులకు కనీస జీవన వేతనం, జీవన ప్రమాణానికి సరిపోయే వేతనం అందేలా చర్యలు తీసుకోవాలి. కార్మికులకు యాజమాన్యంలో భాగస్వామ్యం కల్పించడం, సహకార సంఘాలను ప్రోత్సహించాలని ఆదేశిక సూత్రాన్ని 2011లో పొందుపర్చారు. సమానపనికి సమాన వేతనం అనేది రాజ్యాంగ లక్ష్యం అని సుప్రీంకోర్టు పేర్కొంది. శాశ్వత ఉద్యోగులను తొలగించడానికి కారణాలను తెలియజేయకపోతే మూడునెలల ముందు నోటీసు ఇచ్చి లేదా బదులుగా నోటీసు కాలపరిధికి జీతం చెల్లించి తొలగించడాన్ని సుప్రీంకోర్టు తప్పు పట్టింది. రవాణా రంగ కార్మికులకు ప్రతి ఇరవై, పదిహేను కిలోమీటర్లకు జనతా క్యాంటిన్‌లో టీ, కాఫీ, మంచినీరు, మజ్జిగ, బిస్కెట్‌, బ్రెడ్‌ వంటి బేకరీ ఐటమ్స్‌ అందుబాటులో ఉండాలి. క్యాంటిన్లు సహకార సంస్థల ద్వారా లేదా నిరుద్యోగులకు ఉపాధి పెంచే విధంగా ఎవరు ముందుకు రానిపక్షంలో ధార్మిక స్వచ్చంధ సంస్థలకు ఇస్తే మంచిది. ప్రమాదవశాత్తు చనిపోయిన డ్రైవర్‌, క్లీనర్‌ కుటుంబాలకు సత్వరమే పింఛను వచ్చేట్లు చట్టం తేవాలి.
డాక్టర్‌ ఎం. సురేష్‌బాబు, ప్రజాసైన్స్‌ వేదిక అధ్యక్షులు
