డా. యం.సురేష్‌ బాబు
భూమి ‘‘ప్రాముఖ్యమైన సంకేతాలు’’ మానవ చరిత్రలో అధ్వానంగా ఉన్నాయని అంతర్జాతీయ శాస్త్రవేత్తల బృందం హెచ్చరించింది. అంటే గ్రహంమీద జీవితం ప్రమాదంలో ఉంది. వాతావరణ సంక్షోభాన్ని ట్రాక్‌ చేయడానికి వారు ఉపయోగించే 35 గ్రహాల కీలక సంకేతాలలో 20 రికార్డుస్థాయిలో ఉన్నాయని పేర్కొన్నారు. గ్రీన్‌హౌస్‌ వాయు ఉద్గారాలు, ప్రపంచ ఉష్ణోగ్రత, సముద్ర మట్టం పెరుగుదల సూచికలలో మానవ, పశువుల జనాభా సంఖ్య కూడా ఉంది. అంతర్జాతీయంగా గాలి ఉష్ణోగ్రత, సముద్ర ఉష్ణోగ్రత, అంటార్కిటిక్‌ సముద్రపు మంచు విస్తీర్ణం సహా వాతావరణ రికార్డులు 2023లో అత్యధికంగా నమోదయ్యాయి. ముఖ్యంగా ఉపరితల ఉష్ణోగ్రత జూలైలో అత్యధికంగా నమోదైంది. 100,000 సంవత్సరాలలో గ్రహం అత్యంత వేడిగా ఉంటోంది. కెనడాలో కార్బన్‌ డయాక్సైడ్‌ ఉద్గారాలను ఉత్పత్తిచేసే అసాధారణమైన అడవి మంటల సీజన్‌ను శాస్త్రవేత్తలు గుర్తించారు. ఇవి మొత్తం ఒక బిలియన్‌ టన్నుల కార్బన్‌ డయాక్సైడ్‌ని కలిగి ఉన్నాయి. ఇది ప్రపంచంలో ఐదవ అతిపెద్ద కాలుష్యకారకమైన జపాన్‌ మొత్తం వార్షిక ఉత్పత్తికి సమానం. మానవ శ్రేయస్సుకు ప్రాధాన్యతనిచ్చే అధిక ఉద్గారాలను తగ్గించే ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థకు పరివర్తనను పరిశోధకులు కోరారు. 2019లో నమోదైన 50శాతం ప్రపంచ ఉద్గారాలకు టాప్‌ 10శాతం ఉద్గారాలు కారణమని తెలిపారు. అమెరికాలోని ఒరెగాన్‌ స్టేట్‌ యూనివర్సిటీ నివేదిక రచయిత డాక్టర్ క్రిస్టోఫర్‌ వోల్ఫ్‌ మాట్లాడుతూ ‘‘మానవత్వం సురక్షితంగా ఉండాలంటే, ఇవ్వగలిగే దానికంటే ఎక్కువ భూమి నుంచి తీసుకోవడం వలన కలిగే సమస్యలను పరిష్కరించే చర్యలు చేపట్టకుండా మేము మా మార్గంలో ఉన్నాము. సహజ, సామాజిక, ఆర్థిక వ్యవస్థలు, భరించలేని వేడి, ఆహారం, మంచినీటి కొరతతో ప్రపంచం తీవ్ర పరిణామాలను ఎదుర్కొంటోంది. ‘‘2100 నాటికి 3 బిలియన్ల నుండి 6 బిలియన్ల మంది ప్రజలు భూమి నివాసయోగ్యమైన ప్రాంతం వెలుపల తమను తాము కనుగొనవచ్చు, అంటే వారు తీవ్రమైన వేడి, పరిమిత ఆహార లభ్యత, పెరిగిన మరణాల రేటును ఎదుర్కొంటారు.’’ వాతావరణ మార్పులతో పోరాడుతున్న మానవాళికి సంబంధించి నివేదించడానికి మేము తక్కువ పురోగతిని కనుగొన్నాము అని ఓరెగాన్‌ స్టేట్‌ యూనివర్సిటీ ప్రొఫెసర్‌ విలియం రిప్పల్‌ పేర్కొన్నారు. ‘‘వాతావరణ వాస్తవాలను తెలియజేయడం విధాన సిఫార్సులు చేయడం మా లక్ష్యం. ఏదైనా అస్తిత్వ ముప్పు గురించి మానవాళిని అప్రమత్తం చేయడం, తగిన చర్య తీసుకోవడం శాస్త్రవేత్తల నైతిక విధి. 15,000 మంది శాస్త్రవేత్తలచే ఆమోదించిన 2019 నివేదిక నవీకరణ భాగంగా ‘‘అనేక దశాబ్దాలుగా కొనసాగుతున్న మానవ కార్యకలాపాలవల్ల సంభవించే తీవ్రమైన వాతావరణ పరిస్థితులద్వారా గుర్తించిన భవిష్యత్తు గురించి శాస్త్రవేత్తలు హెచ్చరిస్తున్నారు. ‘‘గ్రహ వ్యవస్థలను ప్రమాదకరమైన అస్థిరతలోకి నెట్టివేస్తున్నాము’’అని యూనివర్శిటీ ఆఫ్‌ ఎక్సెటర్‌ ప్రొఫెసర్‌ టిమ్‌ లెంటన్‌ ఇలా అన్నారు: ‘‘ఈ రికార్డు తీవ్రతలు తమలో తాము ఆందోళన కలిగిస్తాయి, అవి కోలుకోలేని నష్టాన్ని కలిగించి, వాతావరణ మార్పులను మరింత వేగవంతంచేసే ప్రమాదంలో ఉన్నాయి. ‘‘క్లైమేట్‌ టిప్పింగ్‌ పాయింట్ల క్యాస్కేడ్‌ను నిరోధించడానికి మనం చేయవలసింది చాలఉంది. మన సమాజాలు ఆర్థిక వ్యవస్థలలో సానుకూల చిట్కాలు గుర్తించడం, ప్రేరేపించడం, స్థిరమైన భవిష్యత్తుకు వేగవంతమైన, న్యాయమైన పరివర్తనను నిర్ధారించడం.’’ ‘‘2023లో జరిగిన విపరీతమైన వాతావరణ సంఘటనల క్రూరత్వంతో దిగ్భ్రాంతికి గురయ్యాము. సెప్టెంబర్‌ మధ్య నాటికి, 38 రోజులు ప్రపంచ సగటు ఉష్ణోగ్రతలు పారిశ్రామిక పూర్వ స్థాయిల కంటే 1.5సెంటీగ్రేడ్‌ కంటే ఎక్కువగా ఉన్నాయని నివేదిక పేర్కొంది. ఇది వాతావరణ సంక్షోభాన్ని పరిమితం చేయడానికి ప్రపంచ దీర్ఘకాలిక లక్ష్యం. ఈ ఏడాది వరకు ఇలాంటి రోజులు చాలా అరుదుగా ఉండేవని పరిశోధకులు తెలిపారు. శాస్త్రవేత్తలు సిఫార్సుచేసిన ఇతర విధానాలలో శిలాజ ఇంధన సబ్సిడీలను తొలగించడం, అటవీ రక్షణ పెంపుదల, సంపన్న దేశాల్లో మొక్కల ఆధారిత ఆహారాలవైపు మళ్లడం, కొత్త బొగ్గు ప్రాజెక్టులను ముగించడానికి, చమురు, గ్యాస్‌ వినియోగాన్ని దశలవారీగా తగ్గించడానికి అంతర్జాతీయ ఒప్పందాలను అనుసరించడం వంటివి ఉన్నాయి. ‘‘స్వచ్ఛంద కుటుంబ నియంత్రణద్వారా సంతానోత్పత్తి రేటు నియంత్రణకు, స్త్రీలు, బాలికల విద్య హక్కులకు మద్దతు ఇవ్వడం ద్వారా లింగ న్యాయం, మానవ జనాభా స్థిరీకరణకు మేము పిలుపినిస్తాము’’ అని పేర్కొన్నారు.
వాతావరణ అత్యవసర పరిస్థితిపై మన దృక్పథాన్ని కేవలం ఒక పర్యావరణ సమస్యల నుండి దైహిక, అస్తిత్వ ముప్పుగా మార్చాలి. పర్యావరణ సంక్షోభం ఒక కోణాన్ని మాత్రమే సూచిస్తుంది. ఉదా: జీవవైవిధ్య నష్టం, మంచినీటి కొరత, కరోనా మహమ్మారి, 2023లో కర్బన ఉద్గారాల ప్రాథమిక అంచనా 1శాతం పెరిగి మరో రికార్డుస్థాయికి చేరుకుందని గ్లోబల్‌ కార్బన్‌ ప్రాజెక్ట్‌ వద్ద డాక్టర్ గ్లెన్‌ పీటర్స్‌ హెచ్చరించారు.
ప్రజాసైన్స్‌ వేదిక అధ్యక్షులు
