సంగిరెడ్డి హనుమంతరెడ్డి
ఉక్రెయిన్‌ కు నాటొ లో భాగస్వామ్యం ఉంది. దానికి నాటొ సభ్యత్వ అర్హత, అవసరం లేవు. అమెరికా చైనా-రష్యా చెలిమికి కినుక వహించింది. చైనా ను ఏమీ చేయలేక రష్యాను కట్టడి చేయడానికి అమెరికా ఉక్రెయిన్‌ కు నాటొ ఆశను పెంచింది. రష్యాతో యుద్ధానికి దింపింది. 4125 రోజులుగా యుద్ధం జరుగుతోంది. అన్నీ దేశాల ఖనిజ సంపదలను దోచుకున్నట్లే ఉక్రెయిన్‌ ఖనిజ సంపద దోపిడీకి అమెరికా పన్నాగం పాన్నిమది. నెలల తరబడి అమెరికా ఉద్రిక్త చర్చల తర్వాత, ఏప్రిల్‌ 30, 2025న అమెరికా-ఉక్రెయిన్‌ ఖనిజ ఒప్పందం కుదిరింది. ఇది ఉక్రెయిన్‌ పునర్నిర్మాణ ఉమ్మడి నిధిని ఏర్పాటుచేస్తుంది. ఉక్రెయిన్‌ లోని కీలక ఖనిజాలు, సహజ వనరులైన లిథియం, టైటానియం, చమురు, వాయువుపై అమెరికాకు ప్రాధాన్యత ప్రాప్తిస్తుంది. అమెరికా అధ్యక్షుడు ట్రంప్‌ ఆర్థికలబ్ధికి ఒత్తిడితో చేసిన ఈ ఒప్పంద లక్ష్యాలు: రష్యా నుంచి ఉక్రెయిన్‌ రక్షణకు దీర్ఘకాలిక అమెరికా మద్దతు. సాంకేతికత, పునరుత్పాదక శక్తి, సైనికావసరాలకు, అరుదైన ఖనిజాల కోసం చైనాపై ఆధారపడటాన్ని తగ్గించడం. ఉక్రెయిన్‌ పునర్నిర్మాణ నిధిని అమెరికా-ఉక్రెయిన్‌ లు సమాన భాగస్వామ్యంతో నిర్వహిస్తాయి. ఖనిజ, చమురు, వాయువు కొత్త ప్రాజెక్టుల ఖర్చును ఉక్రెయిన్‌ 50% భరిస్తుంది. రక్షణ వ్యవస్థ ప్రత్యక్ష నిధులను, సైనిక సహాయాన్ని అమెరికా అందిస్తుంది. మొదటి పదేళ్ళు లాభాలను ఉక్రెయిన్‌ ఆర్థికవ్యవస్థలో పెట్టుబడి పెడతారు. పంపిణి నిబంధనలను తర్వాత చర్చిస్తారు. ఉక్రెయిన్‌ కు వనరుల యాజమాన్య నియంత్రణలుంటాయి. భూగర్భనిధులు, హైడ్రోకార్బన్లతో సహా 55 ఖనిజాలు ఒప్పందంలోకి వస్తాయి. నాఫ్టోగాజ్‌, ఉక్న్రాఫ్టా వంటి ప్రస్తుత ప్రాజెక్టులను మినహాయించారు. పాత ఒప్పందాల వలె కాక ఇందులో అమెరికా సహాయాన్ని ఉక్రెయిన్‌ చెల్లించనవసరంలేదు. (సహాయం 12,000 కోట్ల డాలర్లని అంచనా. కాని ట్రంప్‌ 35,000 కోట్ల డాలర్లకు దావా వేశారు.).
ఇది ‘‘జూనియర్‌ భాగస్వామి’’గా ఉక్రెయిన్‌ అవసరాలను తీరుస్తూ సహకారంపై దృష్టిపెడుతుంది. కొత్త ప్రాజెక్టుల తిరస్కరణ హక్కును అమెరికా పొందుతుంది కాని ప్రత్యేక హక్కుల్లేవు. (అమెరికాకు ఇంకా ఏ హక్కు కావాలి?) ఉక్రెయిన్‌ ప్రపంచ పెట్టుబడిని ఆకర్షించచ్చు. (దీనితో అమెరికాకు ఖర్చు తగ్గుతుంది) ఈ ఒప్పందం ఉక్రెయిన్‌ ను అమెరికా అనుకూల యూరోపియన్‌ యూనియన్‌ (ఇయు)లో చేరుస్తుంది. అవసరమైతే (అమెరికా ఆమోదంతో) చర్చించవచ్చు. భద్రత ఖర్చు లేకుండా అమెరికా బంధాన్ని భద్రపర్చి ఉక్రెయిన్‌ చిక్కులను తగ్గించిన దౌత్య విజయంగా ఈ ఒప్పందం పరిగణించబడిరది. ఇది ఉక్రెయిన్‌ కు నిరాశ. ఉక్రెయిన్‌ స్థిరత్వంలో అమెరికాకు వాటాతో రష్యా దురాక్రమణను అమెరికా పెట్టుబడి అడ్డుకుంటుందని ఉక్రెయిన్‌ ఆశ. పునర్నిర్మాణానికి ప్రపంచ మూలధన ఆకర్షణ కూడా దీని లక్ష్యం. దీనికి ఉక్రెయిన్‌ పార్లమెంట్‌ ఆమోదించాలి. ఈ ఒప్పందం ట్రంప్‌ లావాదేవీ దౌత్యానికి మద్దతిస్తుంది. భూసంపదలో చైనా ఆధిపత్యాన్ని (ప్రపంచ సరఫరాలో చైనా వాటా 90శాతం) ఎదుర్కుంటుంది. ఉక్రెయిన్‌ సార్వభౌమత్వం కంటే తన ఆర్థికలాభాన్ని అమెరికా చూసుకుందని విమర్శకుల వాదన. కొందరు దీన్ని వలస రాజ్యీకరణగా భావించారు. ‘‘ఈ ఒప్పందం స్వేచ్ఛా, సార్వభౌమ, సంపన్న ఉక్రెయిన్‌ లో రష్యా వ్యతిరేక అమెరికా ఆక్రమణ. శాంతి చర్చల్లో రష్యాను బలహీనపర్చే అమెరికా విధానం’’ అని రష్యా ఆందోళన చెందుతోంది.
కొనసాగుతున్న సంఘర్షణ, 25శాతం ఉక్రెయిన్‌ భూమిని కలుషితంచేసిన ల్యాండ్‌మైన్లు పెట్టుబడులను నిరోధిస్తాయి. విద్యుత్‌ గ్రిడ్ల వంటి విచ్ఛిన్న మౌలిక సౌకర్యాలు మైనింగ్‌ను క్లిష్టతరం చేస్తాయి. కాలంచెల్లిన భౌగోళిక సమాచారం, యుద్ధ సంబంధ అంతరాయాలు, కొత్త శుద్ధి కర్మాగారాల అవసరం కారణంగా ఖనిజ వెలికితీతకు 10-20 ఏళ్ళు పట్టచ్చు. భూసంపదపై ఆదాయం అనిశ్చితమని నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు. వనరుల ఒప్పందాల చారిత్రక లోపాలను (1990ల రష్యా ఒప్పందాలు) ఉటంకిస్తూ ఎడ్‌ వెరోనా వంటి విశ్లేషకులు ఒప్పంద దీర్ఘాయువును ప్రశ్నిస్తున్నారు. కొందరు దీన్ని ఆర్థిక ప్రగతి ప్రక్రియగా కాక రాజకీయ చర్యగా చూశారు. ఫిబ్రవరి 2025లో ట్రంప్‌, ఉక్రేనియన్‌ అధ్యక్షుడు జెలెన్క్సీల మధ్య జరిగిన శ్వేతసౌధ సమావేశం అమెరికా సహాయాన్ని నిలిపివేసింది. ఇలాంటి అనేక వ్యతిరేక చర్యల తర్వాత జరిగిన ఒప్పందం ఇది. ఈ ఒప్పందం ఉక్రెనియన్‌ లో అమెరికా లాభాల కొనసాగింపే.
బలమైన దేశీయ మద్దతును ప్రతిబింబిస్తూ ఉక్రెయిన్‌ పార్లమెంట్‌ మే 8, 2025న ఈ ఒప్పందాన్ని ఏకగ్రీవంగా ఆమోదించింది. కొందరు దీన్ని అమెరికా-ఉక్రెయిన్‌ సంబంధాల ‘‘భారీ విజయం’’గా చూశారు. కొందరు ఉక్రెయిన్‌ కు భద్రతలేని భారీ దోపిడీగా విమర్శించారు. ఈ ఒప్పందం పరస్పర ప్రయోజనకారి అనుకున్నా, ట్రంప్‌ భద్రతా నిరాకరణను, ఆర్థిక దురాశను ప్రతిబింబిస్తుంది. ఉక్రెయిన్‌ దీర్ఘకాలిక స్వయంప్రతిపత్తి కంటే అమెరికా ప్రయోజనాలకు ప్రాధాన్యతనిస్తుంది. రుణ చెల్లింపు లేకపోడం ఉక్రెయిన్‌కు రాయితీ. యుద్ధ విచ్ఛిన్న ఉక్రెయిన్‌ భవిష్య పెట్టుబడులపై ఆధారపట్టం దాని ఆచరణాత్మకలోపం. ఉక్రెయిన్‌ అపార ఖనిజ నిల్వలు (ప్రపంచ కీలక ఖనిజాల్లో 5%, టైటానియంలో 7%) ఊహకందని ఆస్తి. కానీ అనిశ్చితంగా సాగుతున్న సంఘర్షణ మధ్య శాంతి, మౌలిక సదుపాయాల పునర్నిర్మాణాలపై వాటి దోపిడీ ఆధారపడి ఉంటుంది. రష్యా పై యుద్ధానికి దింపడం ఉక్రెయిన్‌ పై అమెరికా మొదటి ఉచ్చు. ఈ ఖనిజ ఒప్పందం ఉక్రెయిన్‌ పై అమెరికా రెండవ ఉచ్చు.
ఆల్‌ ఇండియా ప్రోగ్రెసివ్‌ ఫోరం జాతీయ కార్యదర్శి
చరవాణి: 9490 20 4545.
